Filtr HEPA pod lupą – poznaj sekrety skutecznej filtracji!

Filtr HEPA to podstawowy element systemu filtrującego współczesnych oczyszczaczy powietrza. Skutecznie usuwa drobinki kurzu, alergeny, główne składniki kurzu, a nawet wiele wirusów i bakterii. W tym artykule zaglądamy do wnętrza tej technologii, by sprawdzić, jak działa, co potrafi i dlaczego warto mieć go w swoim domu.

Czym są filtry HEPA?

HEPA to skrót od słów High Efficiency Particulate Air, co w tłumaczeniu na język polski oznacza wysokowydajny filtr powietrza. 

Historia tej technologii sięga II wojny światowej – filtry HEPA powstały w ramach Projektu Manhattan, a ich zadaniem była ochrona przed cząsteczkami radioaktywnymi. W latach 50. i 60. filtry HEPA zaczęły być wykorzystywane komercyjnie w takich miejscach jak laboratoria, szpitale i zakłady przemysłowe.

Filtr HEPA jest zbudowany z wielu cienkich warstw wykonanych najczęściej z włókien polimerowych, np. polipropylenu, a – obecnie już dość rzadko – mikro włókna szklanego.

Warstwy te są złożone w kształt harmonijki, a każda z nich ma pory o średnicy 0,3 mikrona (µm), przez które przepływa powietrze. 

Jak działają filtry HEPA?

Filtry HEPA skutecznie wychwytują zanieczyszczenia dzięki zastosowaniu czterech różnych mechanizmów, które odpowiadają za wyłapywanie cząstek w zależności od ich rozmiaru:

1. Dyfuzja – najmniejsze cząsteczki, poruszające się chaotycznie w powietrzu, przypadkowo zderzają się z włóknami filtra i zostają w nich uwięzione.
   
2. Przechwycenie (intercepcja) – cząsteczki średniej wielkości, które płyną wraz z prądem powietrza, są „ściągane” przez włókna, gdy zbliżą się do nich wystarczająco blisko, i przyklejają się do ich powierzchni.
   
3. Zatrzymanie bezwładnościowe (inercyjne) – większe i cięższe cząstki, niezdolne do szybkiego reagowania na zmiany kierunku przepływu powietrza, wypadają z jego strumienia i trafiają bezpośrednio na włókna filtra.
   
4. Blokada mechaniczna – największe zanieczyszczenia, takie jak kurz czy sierść, są fizycznie zbyt duże, by przejść przez gęstą strukturę filtra, więc zatrzymują się na jego powierzchni.

Co zatrzymują filtry HEPA?

Filtr HEPA usuwa z powietrza:

• Pyły zawieszone PM1, PM2,5 i PM10 – główne składniki smogu.
• Pyłki roślinne – alergeny odpowiedzialne za sezonowe reakcje uczuleniowe.
• Zarodniki pleśni i grzybów – kolejne alergeny, a jednocześnie zanieczyszczenia mogące powodować problemy zdrowotne takie jak uszkodzenia nerek i wątroby. 
• Kurz i roztocza – roztocza bytujące w kurzu stanowią przyczynę reakcji alergicznych. ​
• Sierść zwierząt – nośnik uczulających białek.
• Wirusy i bakterie – filtr HEPA mogą je wychwytywać, choć nie zapewniają pełnej ochrony przed zakażeniami.

Rodzaje filtrów HEPA – klasyfikacja

Filtry HEPA pod względem skuteczności wychwytywania zanieczyszczeń dzieli się na klasy. Klasyfikacja uwzględnia efektywność zatrzymywania cząsteczek o średnicy 0,3 µm, które są dla tej technologii najtrudniejsze do usunięcia i zyskały miano Most Penetrating Particle Size, czyli najbardziej penetrujący rozmiar cząstek.

Klasyfikacja wyróżnia:

Skuteczność całkowita filtracji to średnia skuteczność całego filtra w zatrzymywaniu cząstek, która uwzględnia całą powierzchnię filtra. 

Skuteczność miejscowa filtracji z kolei wskazuje na skuteczność w konkretnym punkcie powierzchni filtra. Umożliwia wykrycie ewentualnych uszkodzeń i nieszczelności, które obniżają efektywność wychwytywania cząsteczek w poszczególnych punktach.

Oczyszczacze powietrza najczęściej mają filtry HEPA klas E12 i H13. Nieco rzadziej można spotkać urządzenia z filtrami EPA E11 lub H14. W oczyszczaczach Klarta Stor 3 i Klarta Forste 4 znajdują się filtry HEPA H13, a po ich zużyciu można zostać przy tej samej klasie lub wybrać filtry EPA E11.

Zastosowanie filtrów HEPA – nie tylko w oczyszczaczach powietrza

Filtry HEPA wykorzystywane są w urządzeniach domowych, a zwłaszcza w:

• oczyszczaczach powietrza,
• odkurzaczach,
• klimatyzatorach,
• osuszaczach powietrza,
• rekuperatorach.

Ponadto technologia ta znalazła zastosowanie w:

• szpitalach, przede wszystkim salach operacyjnych i izolatkach,
• laboratoriach, 
• zakładach przemysłowych, np. spożywczym i farmaceutycznym,
• transporcie, m.in. w kabinach samolotów,
• ochronie środowiska, np. w reaktorach jądrowych do zatrzymywania radioaktywnych aerozoli.

Dlaczego warto wybierać oczyszczacze z filtrem HEPA?

Filtr HEPA stanowi ważny element dobrego oczyszczacza, ponieważ spośród wszystkich technologii oczyszczania zapewnia największą skuteczność w usuwaniu pyłów zawieszonych oraz alergenów. 

Jest zatem bardzo przydatny zarówno wtedy, gdy głównym zadaniem oczyszczacza ma być ochrona przed smogiem, jak i urządzeniach przeznaczonych dla alergików.

Na co zwrócić uwagę przy zakupie oczyszczacza z filtrem HEPA? 

Żeby w pełni cieszyć się korzyściami wynikającymi z posiadania oczyszczacza z filtrem HEPA, podczas wyboru urządzenia warto zwrócić uwagę na:

• Inne filtry obecne w oczyszczaczu – sam filtr HEPA jest bardzo ważny, ale nie usuwa z powietrza wszystkich zanieczyszczeń. Jest bezskuteczny w przypadku gazów, dlatego oczyszczacz powinien być wyposażony również w filtr węglowy.
• Wydajność oczyszczania – musi być dostosowana do powierzchni oczyszczanego pomieszczenia.
• Tryb automatyczny – to najważniejsza funkcja dodatkowa oczyszczacza, która skraca czas ekspozycji na smog. Urządzenie samo dostosowuje prędkość filtracji do aktualnego stanu powietrza.
• Głośność pracy – nie może być zbyt wysoka, szczególnie w przypadku oczyszczacza powietrza przeznaczonego do sypialni.
• Koszty użytkowania – składają się na nie wydatki związane z wymianą filtrów oraz wartość zużytej energii elektrycznej.
• Opłacalność zakupu – czyli relacja między możliwościami urządzenia, a jego ceną.

Eksploatacja filtra HEPA w oczyszczaczach powietrza

Aby filtr HEPA prawidłowo spełniał swoją funkcję, należy pamiętać o następujących zasadach:

• Ulega zużyciu – zużyty filtr znacznie słabiej wychwytuje zanieczyszczenia, dlatego należy kontrolować jego stan. Często oczyszczacze mają wskaźniki zużycia, ale działająca wyłącznie na podstawie przepracowanego czasu, podczas gdy na tempo zużywania wpływa także jakość powietrza w miejscu użytkowania urządzenia. Jeżeli filtr z białego stał się ciemnoszary lub czarny, należy zastąpić go nowym.
• Zwykle nie wolno go myć – mogłoby to spowodować uszkodzenie filtra.

Podsumowanie – czy filtr HEPA to dobry?

Filtry HEPA to sprawdzona technologia, która od lat pomaga chronić nasze zdrowie przed niewidzialnymi zagrożeniami unoszącymi się w powietrzu. Dzięki precyzyjnej budowie i wysokiej skuteczności są w stanie zatrzymać nawet mikroskopijne cząsteczki, takie jak pyłki, alergeny, bakterie czy wirusy. Właśnie dlatego znajdują zastosowanie nie tylko w domowych oczyszczaczach, ale też w szpitalach, laboratoriach czy środkach transportu.

Wybierając oczyszczacz powietrza z prawdziwym filtrem HEPA, inwestujesz w czystsze powietrze, lepsze samopoczucie i zdrowsze otoczenie – zarówno dla siebie, jak i dla swoich bliskich.

Źródła:

Wysokowydajne filtry i media filtracyjne do usuwania cząstek z powietrza, Normy międzynarodowe ISO, sis.se