Jonizacja powietrza – moda czy realna korzyść?

Jonizacja powietrza jest wykorzystywana w oczyszczaczach powietrza, ale nie tylko. Występuje także w naturze i to jeden z powodów jej popularności. Jednak czy na pewno ma pozytywne właściwości? A może spotykamy się z nią coraz częściej, ponieważ stała się modna? Oto kilka ciekawych informacji na temat tej wyjątkowej technologii.

Co to jest jonizacja powietrza?

Jonizacja powietrza polega na tworzeniu jonów, czyli atomów albo grup atomów o ładunku elektrycznym dodatnim (kationów) lub ujemnym (anionów). Kationy mają mniej elektronów niż protonów, natomiast w anionach liczba elektronów przewyższa liczbę protonów.

W stanie naturalnym atomy i cząsteczki są elektrycznie obojętne, ponieważ mają równą liczbę protonów i elektronów. Jony o przeciwnych ładunkach – czyli aniony oraz kationy – dążą do połączenia ze sobą.

Jonizacja może mieć charakter naturalny lub sztuczny.

Naturalnej jonizacji powietrza sprzyjają m.in.:

• Wyładowania atmosferyczne – podczas burz pioruny generują silne pole elektryczne, które skutkuje powstawaniem dużej ilości jonów.
• Wodospady i fale morskie – kiedy cząsteczki wody rozbijają się o skały, zachodzi efekt Lenarda. Polega on na tym, że w trakcie rozpadania się kropelek wody mniejsze z powstałych części zostają naładowane ujemnie, natomiast większe dodatnio.
• Promieniowanie słoneczne – słońce emituje promieniowanie jonizujące, w wyniku czego w górnych warstwach atmosfery dochodzi do jonizacji gazów.

Sztuczne jonizatory mają za zadanie naśladować jonizację naturalną, aby umożliwić korzystanie z jej pozytywnych właściwości.

Co daje jonizacja?

Zjonizowane powietrze, z którym stykamy się np. przy wodospadzie albo po burzy odczuwamy jako świeższe, a oddychanie nim wydaje się przyjemniejsze. Nic więc dziwnego, że naukowcy już przed laty zainteresowali się tematem wpływu jonów na zdrowie człowieka. 

Jonizacja powietrza – opinie lekarzy i badaczy

Wyniki swoich obserwacji jako pierwsi opublikowali Strassburger i Happel z Uniwersytetu Frankfurckiego. W ich badaniach wzięło udział kilkuset pacjentów z różnymi schorzeniami. Zastosowanie jonów ujemnych pozwoliło zredukować takie problemy zdrowotne jak nadciśnienie czy bóle głowy, podczas gdy jony dodatnie nasilały te objawy.

W Polsce temat jonizacji poruszył jako pierwszy Ludomił Korczyński – lekarz balneolog, który interesował się m.in. wpływem klimatu wysokogórskiego na organizm człowieka. Na podstawie swoich obserwacji odkrył on pozytywny wpływ zjonizowanego powietrza na układ oddechowy.

W kolejnych latach następni naukowcy publikowali wyniki swoich badań, według których jonizacja ujemna ma pomagać m.in. w:

• w leczeniu astmy – wniosek wysunęłą Mirjam Levstik Bravničar,
• w leczeniu depresji – teoria przedstawiona przez Alberta Paula Kreugera,
• w poprawie wydolności płuc i ogólnej kondycji – kolejna opinia Alberta Paula Kreugera.

Jednak nie zabrakło również głosów przeciwnych. Niektórzy podważali wiarygodność badań przeprowadzonych przez „zwolenników” jonizacji. Inni poszli o krok dalej i dokonali własnych analiz, których wnioski przeczyły pozytywnemu działaniu jonów ujemnych.

Vanessa Perez, Dominik Alexander i William H. Bailey uznali, że nie ma żadnego wpływu jonizacji na czas trwania i nasilenie depresji.

Co mówią na ten temat współcześni lekarze? Dominuje opinia, że równowaga między jonami ujemnymi a dodatnimi jest dobra dla zdrowia, jednak nie stanowi cudownej metody leczenia chorób.

Warto zwrócić tutaj uwagę na słowo równowaga. Nie należy traktować jonów ujemnych jako korzystnych, a dodatnich jako szkodliwych. Ważne jest, żeby ani jedne ani drugie nie dominowały. Zwiększeniu liczby jonów dodatnich sprzyjają urządzenia elektryczne, takie jak telewizory, mikrofalówki, a nawet lodówki.

Wpływ na jakość powietrza

Jeżeli chodzi o wpływ jonizacji na czystość powietrza, opinie specjalistów są jednoznaczne. Technologia usuwa z powietrza zanieczyszczenia, chociaż pod względem skuteczności ustępuje miejsca niektórym z pozostałych technologii.

Przydatność jonizatorów w oczyszczaniu powietrza potwierdzili m.in. Suhaili Zainal Abidin i Ho Tze Ming, którzy skupili się na wpływie jonów na roztocza kurzu.

Nie brakuje też dowodów na efektywność jonizacji w walce z wirusami i bakteriami. Jako przykład można podać badania przeprowadzone przez włoskich naukowców pod przewodnictwem Sary Comini na bakteriach Staphylococcus aureus i Escherichia coli.

Już po trzech godzinach kontaktu z jonami żywotność tych bakterii spada, a po 12 godzinach zmniejsza się o około 95% lub 70%, w zależności od odległości od generatora jonów.

Badania, w których brali udział Ki-Hyun Kim, Jan E. Szulejko i Pawan Kumar dowodzą też, że jony usuwają z powietrza lotne związki organiczne, chociaż ich skuteczność jest tutaj niższa niż w przypadku alergenów.

Zastosowanie jonizatorów powietrza

Pozytywne opinie części badaczy sprawiły, że zaczęły powstawać urządzenia, których zadaniem jest sztuczne jonizowanie powietrza, czyli generowanie jonów. Są to jonizatory, które wykorzystuje się m.in. do:

• Oczyszczania powietrza – jonizacja pomaga usuwać np. pyłki, bakterie, wirusy i alergeny. Z tego powodu jest obecna w wielu oczyszczaczach powietrza.
• Przywrócenia równowagi między jonami dodatnimi a ujemnymi – ulega ona zaburzeniu na skutek pracy urządzeń elektrycznych, a skutkiem jest m.in. pogorszenie koncentracji.
• Ochrony żywności w zakładach przemysłu spożywczego – jonizacja ogranicza ryzyko rozwoju bakterii i pleśni, które powodują skrócenie trwałości produktów.
• Pielęgnacji skóry i włosów – tutaj warto wymienić chociażby jonoforezę i suszarki z jonizacją. Jonoforeza to zabieg elektroleczniczy polegający na wprowadzeniu do tkanek jonów, które poprawiają jej odżywienie i nawilżenie. W suszarkach jonizacja ma zapewnić domknięcie łusek włosów, co zapobiega ich puszeniu.
• Klimatyzacji i wentylacji – jonizacja pozwala zapobiec rozwojowi patogenów i zapewnić lepszą jakość powietrza. 
• Poprawy jakości powietrza w samochodach.

Jonizacja w oczyszczaczach powietrza

W oczyszczaczu powietrza jonizacja stanowi zazwyczaj dodatkową technologię. Mimo swoich pozytywnych właściwości pod względem skuteczności nie może bowiem równać się z filtrami HEPA i węglowym – podstawą dobrego oczyszczacza.

Oczyszczacze powietrza Klarta zostały wyposażone w jonizatory plazmowe. W rezultacie tak samo jak naturalna jonizacja nasycają powietrze zarówno jonami ujemnymi, jak i dodatnimi, przy czym te pierwsze są generowane w większej ilości.

Jony generowane w jonizacji plazmowej są wyjątkowo trwałe i nie ulegają szybkiemu rozpadowi po kontakcie z przeszkodami.

Jonizacja ułatwia usuwanie z powietrza różnych zanieczyszczeń. Znajdują się wśród nich pyłki roślinne i zarodniki pleśni, dlatego jony w szczególny sposób przydają się alergikom. 

Jednocześnie jonizacja służy poprawie równowagi między jonami ujemnymi a dodatnimi, co także pozytywnie wpływa na samopoczucie.

Podsumowanie: Czy jonizacja jest przydatna? Zdecydowanie tak!

Jonizacja przyczynia się do eliminacji szkodliwych dla zdrowia zanieczyszczeń oraz pozwala uniknąć zaburzenia równowagi pomiędzy anionami i kationami. Jest zatem dobra dla zdrowia, nawet jeśli nie wszystkie właściwości przypisywane jej na przestrzeni lat przez naukowców były słuszne. 

Z drugiej strony należy pamiętać, że jeśli chodzi o oczyszczanie powietrza, jonizacja to wyłącznie dodatek. Podstawę dobrego oczyszczacza na smog stanowią filtry HEPA i węglowy. Ten pierwszy jest też najważniejszą technologią w oczyszczaczach powietrza dla alergików.

Źródła:

1. Vanessa Perez, Dominik Alexander i William H. Bailey, Jony powietrza i wyniki nastroju: przegląd i metaanaliza, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
2. Ki-Hyun Kim, Jan E. Szulejko, Pawan Kumar, Jonizacja powietrza jako technologia kontroli emisji gazów odlotowych lotnych związków organicznych, researchgate.net
3. Suhaili Zainal Abidin, Ho Tze Ming, Wpływ komercyjnego jonizatora powietrza na roztocza kurzu Dermatophagoides pteronyssinus i Dermatophagoides farinae (Acari: Pyroglyphidae) w laboratorium, pmc.ncbi.nlm.nih.gov
4. Sara Comini et all, Jony dodatnie i ujemne mogą skutecznie hamować żywotność unoszących się w powietrzu bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych, pmc.ncbi.nlm.nih.gov