Smog – cichy truciciel dzieci

Smog stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia każdego człowieka, ale dzieci uznawane są za jedną z grup, dla których kontakt z zanieczyszczonym powietrzem jest najbardziej niebezpieczny. Układ odpornościowy dziecka nie jest bowiem w pełni rozwinięty, co utrudnia organizmowi walkę z toksycznymi substancjami.

Najmłodsi wdychają też więcej powietrza w przeliczeniu na masę ciała niż osoby dorosłe, a dodatkowo często robią to przez usta, a nie przez nos, w którym powietrze zostaje oczyszczone. Zdaniem lekarzy konsekwencje większej podatności na działanie smogu bywają tragiczne.

Jak zanieczyszczenia powietrza wpływają na zdrowie dzieci?

• Pogorszenie parametrów oddechowych, mniejsza pojemność płuc
• Większe ryzyko zakażeń górnych dróg oddechowych
• Większe ryzyko rozwoju alergii i astmy w dorosłym życiu
• Obecność trujących substancji w moczu, ryzyko nowotworów układu moczowego w późniejszych latach
• Zaburzenia rozwoju układu nerwowego
• Gorsze wyniki w nauce, problemy z koncentracją
• Mniejsza masa mięśniowa u noworodków
• Rozwój chorób nowotworowych (przede wszystkim siatkówczak i białaczka)

Długotrwała ekspozycja na pyły zawieszone PM2,5 i PM10 oraz tlenki azotu prowadzi do pogorszenia parametrów oddechowych, co potwierdziły badania na dzieciach w wieku od 6 do 8 lat, przeprowadzone w ramach projektu European Study of Cohorts for Air Pollution Effects (ESCAPE). Z innych analiz – dokonanych przez zespół pod kierownictwem S. Mehty na dzieciach poniżej 5 roku życia – wynika, że wzrost poziomu PM2,5 o 10 µg/m3 przekłada się na zwiększenie prawdopodobieństwa wystąpienia zakażeń górnych dróg oddechowych aż o 13%.

Naukowcy zajmujący się badaniem związku pomiędzy jakością powietrza a stanem zdrowia dowiedli też, że kontakt z pyłem PM10 wpływa na wzrost ryzyka zachorowania na zapalenie płuc i oskrzeli. Jest to szczególnie niebezpieczne dla najmłodszych, ponieważ przebycie zapalenia płuc w ciągu trzech pierwszych lat życia trzykrotnie zwiększa możliwość wystąpienia chorób układu krążenia w życiu dorosłym.

Negatywne oddziaływanie smogu na zdrowie najmłodszych dotyczy również układu nerwowego. Zagadnieniem tym zajęli się badacze z Hiszpanii, którzy na podstawie badań prowadzonych na uczniach szkół usytuowanych przy ruchliwych ulicach dowiedli, że pyły zawieszone i dwutlenek azotu wpływają negatywnie na procesy poznawcze. Dzieci uczące się w pobliżu głośnych i zanieczyszczonych głównych arterii osiągały gorsze wyniki w nauce.

W Nowym Jorku odkryto natomiast związek pomiędzy ekspozycją na wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) a opóźnieniem rozwoju trzylatków. Inne badania wykazały u dzieci narażonych na styczność ze smogiem obecność w mózgu białek charakterystycznych dla choroby Alzheimera, co przekłada się na wzrost ryzyka zachorowania na tę chorobę w późniejszym wieku.

Ciekawe badania opublikowano w 2020 roku, gdzie dzięki współpracy naukowców z Polski, Belgii i Francji, porównano skład moczu dzieci z Rybnika oraz Strasbourga. Wyniki badań były dość zatrważające, wskazując na 3 do 9-krotnie wyższy poziom rakotwórczego czarnego węgla w moczu małych Rybniczan względem ich rówieśników z zachodniej Europy.

Wśród zagrożeń związanych z obecnością smogu wymienia się także choroby nowotworowe. Według badań, które przeprowadzono w Kalifornii na dzieciach poniżej 6 roku życia, narażenie na kontakt z zanieczyszczonym powietrzem we wczesnym etapie życia prowadzi do wzrostu zagrożenia nowotworami, w tym siatkówczakiem i białaczką.

Specjaliści zwracają uwagę na to, że smog działa kancerogennie już w okresie prenatalnym. Co więcej, w Krakowie prowadzono obserwację na grupie 500 kobiet, na podstawie której wykazano, że przekroczenie norm zanieczyszczeń zaledwie o 10-15% skutkuje tym, że dzieci przychodzą na świat z mniejszą masą urodzeniową, są krótsze i mają obniżony obwód głowy.

W późniejszych latach dzieci te mają zmniejszoną pojemność płuc, znacznie częściej chorują na astmę i schorzenia układu oddechowego.

Zobacz oczyszczacze powietrza Klarta »

Jak ochronić dziecko przed smogiem?

W przypadku osób dorosłych wśród najskuteczniejszych metod ochrony przed zanieczyszczeniami obecnymi na zewnątrz wymienia się noszenie masek antysmogowych. Jeżeli chodzi o dzieci, to zdania na ten temat są podzielone.

Można spotkać się z opiniami, według których najmłodsi nie powinni nosić masek, ponieważ mogą one utrudniać im wdychanie powietrza, zwłaszcza podczas zabawy. Warto jednak uspokoić rodziców, gdyż pogląd ten nie ma poparcia naukowego.

Poza tym coraz więcej producentów ma w swojej ofercie maski, które zostały zaprojektowane specjalnie dla dzieci, na podstawie ich indywidualnych potrzeb. Ich rola, jak i dostępność na rynku, wzrosła strasznie podczas pandemii koronawirusa COVID-19. Najlepszym wyborem pod względem bezpieczeństwa jest maska z wymiennym filtrem klasy co najmniej N95 lub FFP2.

Omawiając temat ochrony przed smogiem wewnątrz budynków należy zaznaczyć, że ważna jest zarówno jakość powietrza w domach, jak i w placówkach opiekuńczo-wychowawczych i edukacyjnych, w których dzieci spędzają znaczną część dnia.

Potwierdzają to badania przeprowadzone na terenie 4 warszawskich przedszkoli w 2018 roku. Obecność oczyszczaczy powietrza przyczyniła się tam do spadku stężeń PM2,5 i PM10 o średnio 40-50 %.

Coraz więcej żłobków, przedszkoli i szkół wyposażonych jest w oczyszczacze powietrza, które na bieżąco usuwają smog przedostający się do wnętrza budynku. W niektórych placówkach wykorzystywane są również czujniki jakości powietrza, które dokonują pomiarów poziomu zanieczyszczeń na zewnątrz.

Kiedy wskazują one przekroczenie dopuszczalnych norm, dzieci nie bawią się na podwórku i nie są zabierane na spacery. Takie urządzenia bardzo dobrze sprawdzają się także w prywatnych domach i mieszkaniach.

Innym sposobem na walkę ze smogiem wewnątrz budynków jest hodowanie pewnych roślin.

NASA stworzyła listę 18 gatunków, które korzystnie oddziałują na jakość powietrza w pomieszczeniach. Znajdują się na niej m.in. daktylowiec niski, rapis wyniosły, dracena wonna i chryzantema wielkokwiatowa.

Rośliny te redukują poziom szkodliwych substancji, ale nie są w stanie całkowicie zwalczyć smogu. Są całkowicie nieskuteczne w walce z pyłami zawieszonymi, a szkodliwe gazy usuwają tylko częściowo.

Dowiedz się więcej o polecanych roślinach domowych i przy okazji nawilżaniu powietrza z artykułu: Jaki nawilżacz powietrza do roślin? Wybierz zdrowe nawilżenie.

Jak wybrać oczyszczacz powietrza do pokoju dziecka?

Dobry oczyszczacz powietrza do pokoju dziecka to urządzenie wyposażone w filtry, które skutecznie radzą sobie z różnymi rodzajami zanieczyszczeń. Równie ważna jest wydajność, która nie może być zbyt mała w stosunku do powierzchni pomieszczenia. Ponadto oczyszczacz powinien mieć dobry tryb automatyczny i pracować na tyle cicho, aby nie utrudniać dziecku snu czy nauki.

Jak ze smogiem walczą oczyszczacze Klarta?

Oczyszczacze powietrza Klarta zapobiegają chorobom spowodowanym ekspozycją na smog poprzez usuwanie go z wnętrza budynku. Urządzenia wyposażone są w filtr wstępny, filtr HEPA i filtr z węglem aktywowanym, czyli technologie zapewniające najwyższą skuteczność w walce z groźnymi zanieczyszczeniami.

Filtr wstępny zatrzymuje największe zanieczyszczenia (np. kurz), które można zaobserwować, patrząc na oświetlone słońcem pomieszczenie.
Filtr wstępny można oczyszczać (zgodnie ze wskazówkami zamieszczonymi w instrukcji obsługi), co pozwala utrzymać optymalną skuteczność systemu filtracyjnego.

Filtr HEPA usuwa bardzo groźne pyły zawieszone PM10 i PM2,5, ale także pyłki roślin oraz inne alergeny wziewne. Jego obecność powoduje, że urządzenie można uznać za dobry oczyszczacz powietrza dla alergików i astmatyków. Klarta Forste 4 i Klarta Stor 2 pochłaniają wspomniane zanieczyszczenia niemal w 100%. Duża wydajność sprawia bowiem, że w krótkim czasie powietrze w pokoju zostaje przefiltrowane kilkukrotnie.

Filtr węglowy usuwa szkodliwe zanieczyszczenia w postaci lotnej, takie jak LZO (lotne związki organiczne) czy tlenki azotu. Znaczna część LZO ma potwierdzone działanie rakotwórcze, a jeden z głównych przedstawicieli tej grupy to formaldehyd, który obecny jest niemal w każdym pomieszczeniu.

Dodatkowo oczyszczacze powietrzaKlarta Forste 4 i Klarta Stor 2 wyposażone są w funkcję jonizacji plazmowej. Umożliwiają wzbogacanie powietrza w jony ujemne, które poprawiają jego jakość szczególnie w pomieszczeniach, gdzie używany jest sprzęt elektroniczny. Aniony są również pomocne w walce z bakteriami, wirusami i pleśniami.

Tryb automatyczny dla jeszcze lepszej ochrony zdrowia

Oczyszczacze powietrza Klarta zostały wyposażone w tryb automatyczny, po wyborze którego samodzielnie dostosowują tempo filtracji do aktualnych potrzeb. Czystość powietrza kontroluje czujnik PM2,5, co oznacza, że w przypadku wykrycia wysokiego stężenia pyłu zawieszonego urządzenie zaczyna pracować szybciej, a po wyeliminowaniu zagrożenia przechodzi na niższe prędkości. w praktyce oznacza to głównie krótszy czas eskpozycji na smog.

Zobacz oczyszczacze powietrza Klarta »

Do pokoju dziecięcego, przedszkola i żłobka

Oczyszczacze powietrza powinny znajdować się wszędzie tam, gdzie najmłodsi spędzają dużo czasu. Takimi miejscami są ich pokoje, a także żłobki i przedszkola. Oczywiście ważne jest, aby odpowiednio dopasować urządzenie do pomieszczenia.

Oczyszczacz powietrza Klarta Forste 4 o wydajności 300 m³/h znakomicie sprawdzi się w pokoju dziecięcym. Klarta Stor 2, której CADR wynosi 600 m³/h, jest natomiast znakomitym oczyszczaczem powietrza do przedszkola lub żłobka.

Nie tylko czystość powietrza, czyli kilka słów o wilgotności

Drugim problemem związanym z jakością powietrza wewnątrz budynków jest niska wilgotność. Spadek poziomu nawilżenia możemy zaobserwować głównie w sezonie grzewczym oraz podczas susz. Suche powietrze prowadzi do wysuszenia śluzówki dróg oddechowych, a w rezultacie do drapania w gardle i spadku odporności. Niska wilgotność sprawia, że organizm człowieka (a zwłaszcza dziecka, które nie ma jeszcze w pełni rozwiniętego układu immunologicznego) staje się podatny na infekcje wirusowe i bakteryjne.

Warto zatem kupić do pokoju dziecięcego oczyszczacz powietrza z nawilżaczem. Taki zestaw urządzeń pozwoli kompleksowo zadbać o jakość powietrza, a tym samym w pełni chronić zdrowie malucha.

Źródła:

1. Bienias A. „Rybnickie dzieci sikają czarnym węglem. To wniosek z badań belgijskiego profesora.” 11.10.2020. Link do artykułu. Dostęp do strony internetowej: 13.02.2023
2. Autor nieznany. „Monitorowanie jakości powietrza przy placówkach edukacyjnych to priorytet”. Pomorski Alarm Ekologiczny. Link do artykułu. Dostęp do strony internetowej: 09.10.2023.

FAQ – najczęstsze pytania o smog w kontekście zdrowia dzieci