Wg rankingu Polskiego Alarmu Smogowego niechlubnym liderem pod względem stężenia smogu w kraju jest Nowa Ruda. Miasto to w 2022, jak i 2021 r. znalazło się na szczycie, choć rokrocznie konkurują z nim Nowy Targ, Sucha Beskidzka, Nowy Sącz czy Żywiec.
Na szczęście podejmowane uchwały antysmogowe, programy dofinansowań, jak i zwiększająca się świadomość rodaków przynoszą pozytywne rezultaty w walce ze smogiem. W których miastach w Polsce jest największy smog? Jak mu przeciwdziałać?
Top 30 najbardziej zasmogowanych miast w Polsce [2022 rok]
Pod pojęciem „zasmogowany” kryją się właściwie 3 kryteria analizy:
- miejscowości z najwyższym średniodobowym poziomie PM10,
- miejscowości z największą liczbą dni smogowych,
- miejscowości z najwyższym poziomem benzo(a)pirenu.
TOP 10 miejscowości z najwyższym średniodobowym stężeniem PM10 (norma: 45 µg/m3)
1. Żywiec (208 µg/m3)
2. Radomsko (185 µg/m3)
3. Nowa Ruda (152 /m3)
Lwówek Śląski (152 µg/m3)
5. Godów (150 µg/m3)
6. Myszków (142 µg/m3)
7. Nowy Targ (138 µg/m3)
8. Knurów (137 µg/m3)
9. Zduńska Wola (136 µg/m3)
Nowy Tomyśl (136 µg/m3)
TOP 10 miejscowości o największej liczbie dni z wysokim średniodobowym stężeniem PM10 (dopuszczalna liczba dni wg WHO: 4)
1. Nowa Ruda (96 dni – ponad 3 miesiące w roku!)
2. Sucha Beskidzka (79 dni)
3. Żywiec (72 dni)
4. Pszczyna (60 dni)
5. Nowy Targ (59 dni)
6. Nowe Miasto Lubawskie (57 dni)
7. Lwówek Śląski (53 dni)
8. Zabierzów (52 dni)
9. Mosina (50 dni)
Oświęcim (50 dni)
TOP 10 miejscowości o najwyższym średniorocznym stężeniu benzo(a)pirenu
1. Nowa Ruda (9 ng/m3)
2. Nowy Targ (7 ng/m3)
Sucha Beskidzka (7 ng/m3)
4. Rybnik (6 ng/m3)
Godów (6 ng/m3)
Szczawnica (6 ng/m3)
Nowy Sącz (6 ng/m3)
Wadowice (6 ng/m3)
Żywiec (6 ng/m3)
Normy WHO a smog w Polsce
Najnowsze normy jakości powietrza rekomendowane przez Światową Organizację Zdrowia prezentują się następująco:
- PM2,5: Max. stężenie dobowe – 15 µg/m3, max. stężenie średnioroczne – 5 µg/m3
- PM10: Max. stężenie dobowe – 45 µg/m3, max. stężenie średnioroczne – 15 µg/m3
- Benzo(a)piren: max. stężenie średnioroczne – 0,12 ng/m3 (1 ng/m3 wg Polskich norm)
Warto przy tym wspomnieć, że rekomendacje WHO są bardziej restrykcyjne od tych sugerowanych przez UE czy rządy poszczególnych krajów. Światowa Organizacja Zdrowia opiera się bowiem w swoich analizach się jedynie na badaniach naukowych, będąc mniej zobligowaną do słuchania rządów czy poszczególnych grup społecznych.
Światowa Organizacja Zdrowia w swoich wytycznych dot. jakości powietrza stwierdza, że średnie dobowe stężenie pyłu PM10 nie powinno przekraczać 45 μg/m3, a dni w roku, jednocześnie dopuszczając max. 4 dni w roku, gdy stężenie pyłu PM10 jest wyższe.
Polskie standardy są tu znacznie łagodniejsze, dopuszczając 35 takich dni. Tymczasem w 2022 roku w Polsce jedynie 30 z 211 miejscowości objętych monitoringiem jakości powietrza spełniało normy PM10.
Dlaczego warto oczyszczać powietrze?
Statystyki i wnioski z badań są pod tym względem dość nieubłagane. Najbardziej negatywny wpływ na zdrowie mają długotrwała lub znaczna ekspozycja na poziom PM2,5 i PM10, benzo(a)pirenu, tlenku siarki i dwutlenku azotu.
Szkodliwy również jest wysoki poziom ozonu – na szczęście naturalnie w powietrzu występuje on w ilościach śladowych.
- Wzrost stężenia PM10 o 10 μg/m3 w 5 miastach wschodniej Polski przekładał się na 3% wzrost ryzyka zgonu tego samego dnia (badanie z 2023 roku).
- Wzrost krótkoterminowych stężeń PM10 ponad poziom 200 μg/m3 oznaczał wzrost z przyczyn sercowo-naczyniowych o 8% i 6 % z pozostałych przyczyn (2016 rok)
- Wzrost stężeń NO2 (dwutlenek azotu) wiązał się z wyższą częstotliwością zawałów serca (12%), udarów mózgu (16%), zatorowości płucnej (18%), hospitalizacji z powodu migotania przedsionków (aż 24%) (2016 rok)
- Wzrost stężenia PM2,5 o 10 μg/m3 przekłada się na wzrost ryzyka zgonu z powodu udaru mózgu o 11% (2015 rok). Ten sam wzrost wiązał się ze wzrostem ryzyka zgonu o 1,04%.
Oprócz tego pyły smogowe przyczyniają się do:
- Częstszych przeziębień i infekcji górnych dróg oddechowych
- Problemów z koncentracją
- Gorszej jakości snu
- Nasilenia objawów alergicznych i astmatycznych
Jak chronić się przed smogiem? Oczyszczacze powietrza najbardziej efektywną formą
Podczas tzw. „epizodów smogowych” złotą regułą ochrony jest często pozostanie w domu i nie otwieranie okien. Zgadzamy się z tym jedynie w pewnym stopniu. Nie zawsze są bowiem w dni, w którym możemy sobie pozwolić na pozostanie w domu. Zdecydowanie pomocne okazują się wtedy maski smogowe wyposażone w filtry N99 lub FFP3.
Brak wietrzenia mieszkań również nie jest dobrym pomysłem. Słaba wentylacja prowadzi do nagromadzenia się dwutlenku węgla.
W nadmiarze powoduje on senność, apatię, spadek koncentracji i rozdrażnienie. Warto więc co kilka godzin otworzyć szeroko okna, by wpuścić nieco powietrza z zewnątrz.
Takie przerwy na wietrzenie powinny trwać 5-10 minut – mieszkanie wychładza się wówczas w mniejszym stopniu, a zanieczyszczenia napływające z zewnątrz łatwiej wyeliminować za pomocą oczyszczaczy powietrza.
Błyskawiczna reakcja i brak taryfy ulgowej dla zanieczyszczeń
Wszelkich niepożądanych substancji w powietrzu pozbędziesz się pomocą oczyszczaczy powietrza Klarta. Wyposażone w superprecyzyjne, laserowe czujniki jakości powietrza, wychwytują zanieczyszczenia pyłowe w sekundy po ich pojawieniu się.
Dzięki dokładnym czujnikom oraz pojemnym filtrom HEPA, węglowym i wstępnym, oczyszczacze Klarta są w stanie wyeliminować rozmaite zanieczyszczenia w krótkim czasie.
Czyste powietrze w 5 minut
Wspomniane wyżej elementy uzupełnia wysoka wydajność (CADR) oczyszczaczy Klarta. Model Forste 4 doskonale sprawdzi się w pomieszczeniach o powierzchni nawet 40 m2.
Klarta Stor 2 będzie zaś optymalnym wyborem do jeszcze większych powierzchni, sięgających nawet 80 m2. Oczyszczacz ten potrafi definitywnie, skutecznie oczyścić standardowej wielkości pokój (ok. 20 m2) w nawet 5 minut.
Czas oczyszczania jest tu kluczowy, gdyż z każdą minutą do naszych płuc dostają się mikrocząsteczki pyłów zawieszonych. Ich obecność może prowadzić do rozwoju infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych.
Jonizator ION Plasma Air – przywraca równowagę jonową, pomaga usuwać szkodliwe pyły oraz gazy
Cały proces filtracji wspierany jest działaniem jonizatora plazmowego ION Plasma Air. Ułatwia oczyszczanie powietrza ze szkodliwych mikrocząsteczek: wirusów, bakterii, zarodników pleśni i grzybów.
Jonizator uwalnia nawet do 75 mln jonów +/-, skracając odczuwalnie czas oczyszczania powietrza. Jonizację powietrza możesz wyłączyć w każdej chwili. Polecamy jednak używanie jej wraz z włączonym oczyszczaczem.
Ochrona zdrowia i lepsze samopoczucie na co dzień
Dzięki zastosowaniu wspomnianych technologii oczyszczacze powietrza Klarta zapewniają zdrowe, czyste powietrze dla Ciebie i Twoich najbliższych. Odkryj korzyści filtracji powietrza w czasie rzeczywistym:
- Prawie 100% eliminacja cząsteczek pyłowych (smog, alergeny, kurz itp.)
- Zmniejszenie objawów alergii (wziewnych odzwierzęcych i roślinnych) i ograniczenie reakcji astmatycznych
- Ograniczenie ryzyka zachorowań na choroby nowotworowe, których źródłem są rakotwórcze WWA i szkodliwe substancje lotne jak formaldehyd.
- Mniejsze szanse zakażeń wirusowych i bakteryjnych z powietrza
- Wsparcie naturalnej regeneracji organizmu i oczyszczania dróg oddechowych w trakcie snu.
Wspólne wysiłki przynoszą efekty!
Są też jednak na mapie widoczne pozytywne efekty zmian, tj. programy wymiany pieców węglowych na ekologiczne źródła ogrzewania, poprawa jakości paliw i ograniczenie emisji z pojazdów oraz rosnący poziom świadomości samych mieszkańców.
Rezultaty widać głównie w dużych miastach: Krakowie czy Wrocławiu. Liczba dni smogowych w Polsce zmniejszyła się o 26%, a średnioroczne stężenie PM10 spadło o 20%.
Jednak w bardziej prowincjonalnych obszarach sytuacja również się poprawia. Na przestrzeni ostatnich 9 lat w Nowej Rudzie nastąpiła istotna poprawa warunków – średnioroczne stężenie B(a)P zmalało o 47 %.
W Nakle obserwuje się 5-krotny spadek ilości dni z przekroczonymi normami jakości powietrza. W Godowie epizodów smogowych jest 3 x mniej. W Pszczynie np. 2 x mniej. To bardzo ważne i budujące osiągnięcia.
Wierzymy, że wspólne wysiłki w zakresie odejścia od spalania węgla na rzecz niskoemisyjnej energii odnawialnej, efektywne informowanie społeczeństwa oraz zaangażowanie w debatę publiczną wraz z zaopatrzeniem placówek publicznych w oczyszczacze powietrza, przyczynią się do trwałej poprawy jakości powietrza w Polsce i ograniczenia liczby osób cierpiących z powodu chorób posmogowych.
Źródła:
1. Autor nieznany. Znamy najbardziej zanieczyszczone miasta w Polsce w 2022 r. Program Czysta Polska. programczystapolska.pl. Dostęp do strony internetowej: 21.03.2024.
2. Dworakowska, A., Michalak, W. Chorzy na smog. Jak dni z wysokim poziomem zanieczyszczenia powietrza wpływają na nasze zdrowie i samopoczucie? red. G.K Jensen, A. Stauffer, J. Karaczun. HEAL oraz PAS. Maj 2023. polskialarmsmogowy.pl. Dostęp do strony internetowej: 21.03.2024.
3. Kołodziej, B. Oto najbardziej zanieczyszczone miasta w Polsce. Najnowsza lista. 2 listopada 2023. Polska Agencja Prasowa. www.pap.pl. Dostęp do strony internetowej: 21.03.2024.
4. Zespół LIFE MAPPINGAIR/PL. Smogowy ranking miast 2022. 15 listopada 2023. LIFE-MAPPINGAIR/PL. mappingair.meteo.uni.wroc.pl. Dostęp do strony internetowej: 21.03.2024.
Izabella Romanowska
Ekspertka KlartaEkspertka od oczyszczaczy powietrza z 8 letnim doświadczeniem w branży. Moją pasją jest tworzenie przyjaznych dla środowiska i skutecznych rozwiązań, które pozwolą Ci cieszyć się czystym i świeżym powietrzem w Twoim domu czy biurze.